De kinderen speelden met hun ronde bal op het groene gras. De gele zon scheen fel op hun hoofden. In de winter schaatsten zij op het koude ijs en speelden in de witte sneeuw.
In deze drie zinnen staan maar liefst vijf pleonasmen. Bij een pleonasme wordt een eigenschap dubbel uitgedrukt. Vaak gaat het om bijvoeglijke naamwoorden bij een zelfstandig naamwoord. In bovengenoemde zinnen gaat het om:
- ronde bal
- groene gras
- gele zon
- koude ijs
- witte sneeuw
Ooit een vierkante bal gezien of geschaatst op warm ijs?
Een pleonasme is niet altijd fout. Als je de tekst meer nadruk wilt geven of de aandacht wilt vestigen op een bijzonderheid, gebruik je pleonasme als stijlfiguur:
- Die witte sneeuw vind ik prachtig!
- Het groene gras was een verademing na al dat verbrande gras.
Andere voorbeelden van pleonasme:
- een pasgeboren zuigeling
- groter groeien
- een mondeling gesprek
- een ronde cirkel
- medecollega’s
- iets opnieuw herhalen
- het meest optimaal
- de gemaakte afspraak
- het behaalde diploma
- de gevolgde opleiding
Er zijn ook pleonasmen in samenstellingen met een afkorting:
- Apk-keuring (apk= algemene periodieke keuring)
- VAR-verklaring (VAR=verklaring arbeidsrelatie)
- BOM-moeder (BOM=bewust ongehuwde moeder)
Deze pleonasmen zijn volledig ingeburgerd en daarom niet fout.
TV-commentator Herbert Dijkstra heeft het bij het indoorschaatsen regelmatig over een indoorhal. Een zuiver pleonasme, net als ‘een ronde cirkel’. Soms spreekt hij in zijn enthousiasme zelf weleens over een ‘overdekte indoorhal’. Strikt genomen schaatsen we dan onder drie daken. Als dat geen toptijden oplevert …..
Bron: VanDale
Sommige pleonasmen zijn duidelijk te herkennen zoals een ronde bal. Andere zijn weleens lastiger te ontdekken. Een gevolgde opleiding of de gemaakte afspraak. Ja het is logisch als je erover nadenkt, een opleiding is immers altijd gevolgd of een afspraak is altijd gemaakt. En toch zijn dit de pleonasmen waar ik in ieder geval weleens intrap. Ik ben benieuwd hoe dat bij jou is.
Wil je meer leren over het gebruik van de Nederlandse taal? Schrijf je dan in voor de training Nederlandse taal. Na een dag heeft deze taal geen geheimen meer voor jou.
En dit zegt Jolanda Turling over de training:
“Ik ben superblij met de gevolgde training. Het fijne is dat de Nederlandse taal ruim behandeld wordt, maar ook de specifieke wensen/problemen van de cursist een onderwerp zijn. Door de persoonlijke benadering voel je je direct op je gemak. In mijn zoektocht naar bijscholing kwam ik veel algemene trainingen tegen waarbij ik het gevoel kreeg er te weinig uit te kunnen halen en het meer gericht is op de massa.”
Gerelateerde blogs
Het verschil tussen hun en hen